Metamorfozy społeczne, t. 24: Inteligencja polska jako elita kulturalna i społeczna w ostatnich stu latach
Instytut Historii PANRok wydania: 2019
ISBN: 978-83-65880-74-1
Oprawa: miękka
Ilość stron: 165
Wymiary: 165 x 240
Dostępność: Na półce
35.00 zł
Spis treści
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Uwagi wstępne . .. . 9
Inteligencja jako elita społeczno-kulturalna i intelektualna . . . . . . . . . . . . . . 13
1918–1939 . .. . 17
Charakterystyka środowiska. Twórcy i ich zaplecze. . .. . 17
Inne środowiska inteligencji. . .. 18
U progu dwudziestolecia. . .. 19
Ważniejsze momenty historyczne w dwudziestoleciu. . .. 23
Inteligencja w ustroju demokratycznym. Spuścizna zaborów. . . . . . . . . . . . . 25
Warstwa inteligencji (1918–1939). . .. . 30
Inteligencja-elita. Wykształcenie. Mężczyźni i kobiety. . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Dwudziestolecie – apogeum wpływów społecznych inteligencji. . .. 37
Oddziaływanie inteligencji na społeczeństwo i jego normy obyczajowe. . . . . . . 38
Główne zadania państwa i rola inteligencji. . .. . 41
Kanon kultury polskiej – dzieło inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Inteligencja a polityka: sanacja, endecja. . .. . 44
Problemy narodowościowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Historyczne granice ówczesnej terminologii politycznej i światopoglądowej. . . . 48
Asymilacja kulturalna Żydów. . .. . 49
Geograficzne rozmieszczenie inteligencji. Wybitni twórcy lat 1918–1939. . .. . 51
Dorobek państwa a dorobek inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Nowoczesność. . .. 56
Prawica. . .. . 57
Kościół. . .. . 58
Osiągnięcia lat 1918–1939. . .. 59
1939–1945 . . 67
Walka, działania i straty. . . 68
Kraj i emigracja. . . 69
1944–1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Kolejne krótkie etapy okresu 1944–1948. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Inteligencja w pierwszym okresie monopolizacji władzy . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Komunizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Inteligencja a władza przed 1939 i po 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Komuniści pochodzenia żydowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Losy zasymilowanych. Odwrót od komunizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Inteligencja w warunkach polskiego komunizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Odwrót od stalinizmu, kompromitacja ideologii partyjnej . . . . . . . . . . . . . . . 88
Gomułka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Schyłek i upadek Gomułki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
„Walka ze syjonizmem”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Gierek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Kryzysy za Gierka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Nowe środowiska i nowe pokolenia inteligencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Inteligencja wobec Gierka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Inteligencja jako warstwa w PRL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Inteligencja-elita i jej rozmieszczenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Przyrost elity kulturalnej w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Mechanizmy przystosowawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Różne grupy inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Pokolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Inteligenckie orientacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Organizacje twórcze i ich działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Dalsza degradacja ideologii partyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Inteligencja w partii i wobec partii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Osiągnięcia inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Nowe cechy i ramy rodziny?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Kobiety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Modernizacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Kościół i inteligencja katolicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Wpływy Zachodu i nowe orientacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Przełom w postawach inteligencji?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Inteligencja i koniec reżimu. Okrągły Stół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Po roku 1989. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Zmiany w środowisku elity po 1989 r. Polska w UE. . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Rola inteligencji w okresie przejściowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Nowa rewolucja oświatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Inteligencja jako nośnik wzorów społecznych?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Nowe grupy inteligencji i jej nowe funkcje społeczne. . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Pokolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Inteligencja a migracje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Rewolucja informatyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Inteligencja a współczesna twórczość artystyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Polityka polska a Europa – pozycja inteligencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Uwagi końcowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Wykaz prac Profesora Janusza Żarnowskiego opublikowanych od 2002 r. . . 156
Indeks osób. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Wykaz pozycji serii Metamorfozy Społeczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
Uwagi wstępne . .. . 9
Inteligencja jako elita społeczno-kulturalna i intelektualna . . . . . . . . . . . . . . 13
1918–1939 . .. . 17
Charakterystyka środowiska. Twórcy i ich zaplecze. . .. . 17
Inne środowiska inteligencji. . .. 18
U progu dwudziestolecia. . .. 19
Ważniejsze momenty historyczne w dwudziestoleciu. . .. 23
Inteligencja w ustroju demokratycznym. Spuścizna zaborów. . . . . . . . . . . . . 25
Warstwa inteligencji (1918–1939). . .. . 30
Inteligencja-elita. Wykształcenie. Mężczyźni i kobiety. . . . . . . . . . . . . . . . . 34
Dwudziestolecie – apogeum wpływów społecznych inteligencji. . .. 37
Oddziaływanie inteligencji na społeczeństwo i jego normy obyczajowe. . . . . . . 38
Główne zadania państwa i rola inteligencji. . .. . 41
Kanon kultury polskiej – dzieło inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
Inteligencja a polityka: sanacja, endecja. . .. . 44
Problemy narodowościowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Historyczne granice ówczesnej terminologii politycznej i światopoglądowej. . . . 48
Asymilacja kulturalna Żydów. . .. . 49
Geograficzne rozmieszczenie inteligencji. Wybitni twórcy lat 1918–1939. . .. . 51
Dorobek państwa a dorobek inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Nowoczesność. . .. 56
Prawica. . .. . 57
Kościół. . .. . 58
Osiągnięcia lat 1918–1939. . .. 59
1939–1945 . . 67
Walka, działania i straty. . . 68
Kraj i emigracja. . . 69
1944–1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72
Kolejne krótkie etapy okresu 1944–1948. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Inteligencja w pierwszym okresie monopolizacji władzy . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Komunizm. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Inteligencja a władza przed 1939 i po 1944 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
Komuniści pochodzenia żydowskiego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
Losy zasymilowanych. Odwrót od komunizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Inteligencja w warunkach polskiego komunizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
Odwrót od stalinizmu, kompromitacja ideologii partyjnej . . . . . . . . . . . . . . . 88
Gomułka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Schyłek i upadek Gomułki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
„Walka ze syjonizmem”. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
Gierek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
Kryzysy za Gierka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
Nowe środowiska i nowe pokolenia inteligencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Inteligencja wobec Gierka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Inteligencja jako warstwa w PRL. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
Inteligencja-elita i jej rozmieszczenie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Przyrost elity kulturalnej w Polsce. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
Mechanizmy przystosowawcze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Różne grupy inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
Pokolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
Inteligenckie orientacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
Organizacje twórcze i ich działalność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
Dalsza degradacja ideologii partyjnej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Inteligencja w partii i wobec partii. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
Osiągnięcia inteligencji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
Nowe cechy i ramy rodziny?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
Kobiety. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Modernizacja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
Kościół i inteligencja katolicka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
Wpływy Zachodu i nowe orientacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Przełom w postawach inteligencji?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
Inteligencja i koniec reżimu. Okrągły Stół . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Po roku 1989. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Zmiany w środowisku elity po 1989 r. Polska w UE. . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
Rola inteligencji w okresie przejściowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Nowa rewolucja oświatowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
Inteligencja jako nośnik wzorów społecznych?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
Nowe grupy inteligencji i jej nowe funkcje społeczne. . . . . . . . . . . . . . . . . 145
Pokolenia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
Inteligencja a migracje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Rewolucja informatyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
Inteligencja a współczesna twórczość artystyczna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Polityka polska a Europa – pozycja inteligencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
Uwagi końcowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
Wykaz prac Profesora Janusza Żarnowskiego opublikowanych od 2002 r. . . 156
Indeks osób. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
Wykaz pozycji serii Metamorfozy Społeczne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
Klienci, którzy oglądali tą książkę oglądali także:
• Mojej najpiękniejszej ja najmądrzejszy
• Miasto w piśmiennictwie polskiego oświecenia
• W kuchni u pleszewian
• Pamiętniki lekarzy
• Metamorfozy społeczne, t. 22: Wokół nowej syntezy dziejów Drugiej Rzeczypospolitej
• Missoula
• Metamorfozy społeczne, t. 2
• Kolejne Tajemnice Warmii i Mazur
• Teatr żydowski w Gdańsku 1876-1968
• Historia, nacjonalizm i tożsamość
• Miasto w piśmiennictwie polskiego oświecenia
• W kuchni u pleszewian
• Pamiętniki lekarzy
• Metamorfozy społeczne, t. 22: Wokół nowej syntezy dziejów Drugiej Rzeczypospolitej
• Missoula
• Metamorfozy społeczne, t. 2
• Kolejne Tajemnice Warmii i Mazur
• Teatr żydowski w Gdańsku 1876-1968
• Historia, nacjonalizm i tożsamość
